CHỢ
CẦU
Chợ búa là nơi tập trung trao đổi hàng hóa, giao dịch,
ở mỗi địa phương,tùy theo mức độ dân cư đông hay ít và lượng hàng hóa sản xuất
tiêu thụ, nhu cầu mỗi huyện có thể có nhiều chợ hay một chợ - chợ đầu mối.
Ngày nay, có nhiều huyện, xã, dân số
đông, nhu cầu lớn, kinh tế phát triễn, quy mô chợ trở thành Trung tâm Thương mại,
ở thành phố thì có siêu thị, mới đáp ứng nhu cầu của người dân.
Ở những quận, huyện kinh tế người
dân khá giả thì mỗi xã có một chợ – cũng có thể có hai chợ - những xã nghèo,
vùng sâu, vùng xa thì xã chưa chắc đã có chợ, nhiều nơi đi năm bảy hay chục cây
số mới có một chợ lèo tèo.
Quê
hương nghèo huyện Gio Linh của tôi có một số ít xã có chợ mà chợ nầy chỉ đông
được vài ba giờ hay nhiều lắm là một buổi. Chợ xã chỉ có chợ Nam Đông (xã Gio
Sơn), chợ Gio An, Chợ Kênh (xã Trung Sơn), chợ Hôm (xã Gio Việt), các xã khác,
nếu có chẳng qua là thời vụ. Một chợ quan trọng về cả nhiều mặt mà tôi sắp nói
đến đó là chợ Cầu. Chợ Cầu là trung tâm trao đổi hàng hóa lớn nhất của huyện
Gio Linh. Chợ được thành lập cách nay đã khá lâu, có đến gần 450 năm (theo lịch
sử của làng Hà Thượng), phát xuất từ làng Hà Thượng. Ý nghĩa của chợ là Cầu: Cầu
mong. Cầu mong sự bình yên, cầu mong được mùa, cầu mong mưa thuận gió hòa….
Ngày xưa, chợ được hình thành, xuất phát và tọa lạc trước cửa đình làng Hà Thượng,
bên mé sông, sát bến U, dưới tán mấy cây đa, cây đề. Chợ nhiều lần dời đi chỗ nầy,
chỗ khác nhưng vẫn ở trong đất làng Hà Thượng và không đổi tên. Năm 1957, chợ dời
về bãi Hao Hao sát ranh làng Lại An, trong trung tâm hành chánh của quận, năm
1975, chợ được quay về chỗ cũ. Và vì ở đây chật hẹp không đủ điều kiện phát triển
nên cũng có lần chuyển lên ngã tư (dọc đường Quán Phượng về cầu Bến Sanh, giữa làng), rồi cách đây chừng 20
năm, lại chuyển lên sát quộc lộ 1, cách Quán Phượng 100 mét về hướng Bắc, phía
phải đường. Chợ được xây dựng lại đàng hoàng tuy không khang trang hoành tráng
nhưng có phần quy mô và tiện lợi hơn. Mặt chợ được quay ra phía đường quốc lô
1, ngay thị trấn và cũng là trung tâm của huyện Gio Linh.
Điều
dáng nói ở đây là: Tại sao người ta vẫn để tên chơ mà không để Trung tâm Thương
mại hay tại sao vẫn để chợ Cầu mà không để chợ Gio Linh, ai cũng biết rằng đây
là chợ huyện, vậy thì để là Trung tâm Thương mại Gio Linh hoặc chợ Gio Linh là
hợp lý, hợp lẽ theo sự phát triển của hiện tại và tương lai.
Thế
nhưng người ta vẫn có ý không dùng ngôn từ đẹp đẽ ấy mà vẫn để tên Chợ Cầu. Bởi
lẽ qua hàng mấy thế kỷ, cái tên chợ Cầu nó gần gũi với con người Gio Linh; nó
ăn sâu vào huyết quản của người Gio Linh chất phác, hiền hòa mấy trăm năm nay,
một bộ mặt, một nét văn hóa của Gio Linh. Thử hỏi bây giờ để lấy một hình ảnh
biểu trưng cho Gio Linh thì ta lấy hình ảnh nào? Đồi Cồn Tiên ư? Hay đồi Dốc Miếu,
cầu Bến Sanh, chùa huyện hội… ? Không có hình ảnh nào khả dỉ cả, trong lúc đó
chợ Cầu đã xây dựng lại, có mặt tiền quang đảng, cao ráo, sáng sủa, nhưng đáng
tiếc…Mỗi thành phố, một tỉnh, một địa phương nào đó người ta đều có một hình ảnh
biểu trưng để khi nhìn vào hình ảnh đó
ta có thể biết đó là đâu hay nới đến địa danh đó người ta liên tưởng đến
hình ảnh thân quen như nói đến Sài Gòn ta nhớ nghĩ nay đến hình ảnh chợ Bến
Thành, nói đến Huế thì hình ảnh quen thuộc vẫn là cầu Trường Tiền, chùa Thiên Mụ;Hà
Nội thì chùa Một Cột hay chợ Đồng Xuân. Đó
là những thành phố, các tỉnh hay các quận huyện cũng vậy, ở đâu cũng có
những hình ảnh biểu trưng cho địa phương đó mà nó bao gồm cả văn hóa, lịch sử,
xã hội…Chợ Cầu của Gio Linh là hình ảnh đáng được biểu trưng cho địa danh Gio
Linh. Tai sao phải đáng tiếc vì có lẽ chẳng ai quan tâm đến vẽ mỹ quan của hình
ảnh chợ. Đã 20 năm rồi hai cái bảng quảng cáo cho sản phẩm omo đã chiếm hết mặt
tiền sáng sủa, hình ảnh đẹp của chợ. Nếu như những bảng quảng cáo đó để quảng
cáo cho khu nghĩ mát Cửa Việt, Cửa Tùng của huyện nhà cho cam, đàng nầy vì lợi
nhuận nhỏ nhoi của Ban Quản lý chợ mà đã che lấp đi hình ảnh đáng
trân trọng của chợ Cầu. Chữ CHỢ CẦU lâu ngày không được nâng cấp, sửa
sang thành cũ kỹ rồi lại bị lấn ép. Chúng tôi lại thấy đau lòng cho hình ảnh biểu
trưng cho Gio Linh. Sao các ngành chức năng liên quan không thèm để tâm đến điều
này nhỉ? Thật quá thờ ơ hay…
Người dân Gio Linh bây giờ đi làm ăn tứ xứ, xa quê nhưng họ luôn hướng
lòng về cố quận, khi về thăm hay khi thấy hình ảnh quê mình trên tạp chí, trên
truyền hình hay trên mạng internet, lòng luôn khắc khoải nhưng nếu thấy hình ảnh
như thế nầy thì buồn biết mấy!!
Hoàng Kim Liên
